Anal ağrı dışkılama öncesinde, esnasında ya da sonrasında oluşabilir. Hafif bir ağrıdan günlük aktivitelerini etkileyebilecek düzeye kadar değişebilen şiddette ortaya çıkabilir. Anal ağrının pek çok sebebi vardır ve bunların pek çoğu tedavi edilen ve sık karşılaşılan sorunlardır. Fakat anal ağrı 24 ila 48 saat arasında geçmezse, hastanın doktora başvurması gerekir. Eğer ağrıyla beraber ateş de varsa hastanın acilen doktora görünmesi gerekir.
Anal Ağrının Sık Sebepleri
Tromboze Dış Hemoroid (Basur): Anal ciltte bulunan dış hemoroid içerisinde kan pıhtısının oluşmasıdır. Eğer pıhtılar büyükse, yürürken, otururken veya tuvalet esnasında ağrıya neden olabilir. Makatta ağrılı bir kitle meydana gelebilir ve ilk 48 saat içerisinde daha da kötüleşebilir. Genellikle ağrı daha sonraki birkaç gün içerisinde azalır. Eğer basurun üzerindeki cilt açılırsa kanama meydana gelebilir. Cerrahi dışındaki tedavi seçenekleri ılık oturma banyosu, ağrı kesiciler ve büyük abdesti yumuşatıcı ilaçlardan ibarettir. Çoğu uzman kan pıhtılarının cerrahi olarak alınması önerir. Bu lokal olarak yapılabilen kısa bir cerrahi işlemdir.
Anal Fissür: Anal kanal, rektumun (kalın barsağın son kısmı) son kısmında bulunan, çevresi kaslarla sarılı, kısa bir tüp şeklinde yapıdır. Anal fissür anal kanalı kaplayan yüzeyde (mukoza) meydana gelen yırtılmadır. Fissürler sık görülür ancak hemoroid gibi diğer anal hastalıklar ile karıştırılabilirler. Tedavisinde tüm cerrahi dışı yöntemlerin amacı büyük abdesti yumuşak hale getirmeyi amaçlar. Lifli gıdalardan zengin beslenmek ve ayrıca satılan lif desteği içeren ilaçlar (25-35 gram lif/gün) ile dışkının yumuşak hale getirilmesi, günde birkaç kez 10-20 dakikalık ılık oturma banyosu ve birtakım ilaçlar önerilir. Her ne kadar çoğu anal fissür cerrahi gerektirmese de, kronik fissürlerin tedavisi daha zordur ve bu hastalarda cerrahi en iyi tedavi yöntemi olabilir. Cerrahinin amacı anal sfinkter kasının gevşemesine yardımcı olarak, kasılmayı ve ağrıyı azaltarak fissürün iyileşmesine yardımcı olmaktır.
Anal Apse ve Fistül: Anal apse anüs veya rektumun yanında bulunan içi püy ile dolu enfekte bir kavitedir. Çoğu durumda, apse cerrahi olarak boşaltılarak tedavi edilir. Fistül, cilt altında bulunan apseyle ucu tıkalı bez arasında bir bağlantı oluşturan bir ucu cilde açılan, diğer ucu anal kanalda olan tünel yapısıdır. Anal fistülün tedavisinde cerrahi sıklıkla gereklidir. Bazen uygulanan cerrahi işlemler basittir ancak daha zor vakalarda sorunu çözebilmek için birden fazla ameliyat gerekebilir.
Mantar Enfeksiyonu ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Mantar enfeksiyonu ve cinsel yolla bulaşan hastalıkları olan hastalarda hafiften şiddetliye doğru farklılık gösteren anal veya rektum ağrıları olabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında gonore, klamidya, sfiliz, HPV vs gibi hastalıklar bulunur. Ağrı her zaman dışkılamayla ilişkili değildir. Ağrıdan başka makattan kan gelmesi, akıntı veya kaşıntı gibi bulgular da ortaya çıkabilir. Tedavi seçenekleri arasında bölgesel veya ağızdan kullanılan antibiyotikler ve mantar ilaçları bulunur.
Cilt Hastalıkları: Sedef, siğil gibi vücudun başka yerlerinde görülen cilt hastalıkları anüsün çevresindeki ciltte de ortaya çıkabilir. Anal bölgede kanama ve ağrı aralıklı olarak oluşabilir. Bazı durumlarda, tanı için cilt biyopsisi gerekebilir. Tedavi cilt biyopsisinin sonucuna ve/veya fizik muayene bulgularına göre düzenlenir. Erken tanı tedavinin de erken başlanabilmesi için gereklidir.
Anal Kanser: Anal ağrı sebeplerinin pek çoğu kanser değildir. Tümörler kanayabilir, kitle halinde görülebilir ve barsak hareketlerinde değişikliğe sebep olabilir. Eğer ağrı ve anal kanama varsa, geçmiyor ve giderek kötüye gidiyorsa, hastanın doktora mutlaka başvurması gerekir. İlk muayenede fizik muayene, anal kanalın küçük, ışıklı bir boru (anoskop) ile görüntülenir ve anormal bir yapı tespit edilirse buradan biyopsi alınır. Ağrı poliklinik şartlarında muayene yapılmasına el vermeyecek derecede şiddetliyse, cerrahın yeterli bir muayene için anestezi altında muayene etmesi gerekebilir. Anal kanser ve diğer anal tümörlerin tedavisinde kemoterapi, radyoterapi ve/veya cerrahi kullanılan yöntemlerdir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?
- Geçmeyen ağrı varsa,
- Devam eden makat kanaması varsa,
- Düzelmeyen bir kitle ele geliyorsa.