Pelvik taban disfonksiyonları bağırsak içinde dışkının toplanmasında ve boşaltılmaında bir takım anormalliklere neden olan bir grup hastalığı içerir.
Bunlar;
- Rektosel
- Paradoksal Puborektal kontraksiyon
- Pelvik ağrı sendromları:
- Levator sendrom
- Koksidogonia
- Proktaljia fugax
- Pudendal nöralji
Pelvik taban nedir?
Pelvik taban rektumun içinden geçerek anal kanal halini aldığı kas grubudur. Anal kanal anal sfinkter kompleksi ile çevrelidir. Yukarıda adı geçen hastalıklar pelvik taban kaslarının düzgün çalışmamasından kaynaklanır. Pelvik tabanı oluşturan en önemli yapı levator ani kasıdır. Bu kasın bir parçası olan puborektal kası U şeklinde rektumu sarar. Normal hallerde bu kas kasılı bir şekilde, rektumu hafif katlı bir şekilde tutar ve kişinin tuvaletini tutmasında yardımcı olur. Kişi tuvalete çıkarken bu kas gevşeyerek rektumun düzleşmesini sağlar ve dışkı rektum boyunca ilerler.
Pelvik taban disfonksiyonu (fonksiyon bozuklukları)nasıl değerlendirilir?
Pelvik taban disfonksiyonlarının değerlendirilmesinde öykü ve fizik muayene önemli bir yer tutar. Öyküde kadın hastalar için doğumun nasıl yapıldığı, zorlanmanın olup olmadığı veya doğum eyleminin uzayıp uzamadığı, epizyotominin yapılıp yapılmadığının öğrenilmesi gerekir. Ayrıca, hastanın bağırsak alışkanlıklarının da sorulması gerekir. Bunların dışında, hastanın anorektal bölgede bir ameliyat geçirip geçirmediği ve dışkılama öncesinde, sırasında ya da sonrasında ağrı olup olmadığının sorulması önemlidir.
Hastanın öyküsü alındıktan ve muayenesi yapıldıktan sonra bir takım testler yapılır:
Endoanal/endorektal ultrason: Bu tetkikte ucunda bir ultrason probu ve kalınlığı işaret parmağı kadar olan bir alet anüsten ilerletilir. İşlem öncesinde enema yapılır. Sedasyon genellikle verilmez ve işlem sıklıkla birkaç dakika sürer.
Anorektal manometri: Bu testte anal kasların rahatken ve sıkma durumunda ne kadar kasıldıklarını ölçer. Ayrıca anüsün ve rektumun hissiyatı ve rektumun genişleme kapasitesi de bu işlemde değerlendirilir. Son olarak da, dışkılama sırasında anüs ve rektumda oluşan reflekslere bakılır. Bu testte ucunda bir balon olan küçük esnek bir katater rektuma yerleştirilir. İşlem öncesinde enema yapılır. İşlem hastaya verilen komutların uygulaması gerektiğinden hasta uyanıkken uygulanır.
Pudendal sinir motor latensi testi: Bu testte pelvik taban kaslarının ve anal sfinkterlerin sinirsel fonksiyonları değerlendirilir. Tetkiki yapan kişinin parmak ucunda olan bir elektrod anüsten içeri ilerletilerek pudendal sinir uyarılır. Bu uyarı ile kas kasılması sağlanır ve sinir iletimi değerlendirilir.
Elektromiyografi (EMG): Bu işlem, kaslara küçük iğneler yerleştirilerek ya da anal kanal içerisine bir prob yerleştirilerek yapılır. Bu testte de pelvik taban kaslarının ve anal sfinkterlerin sinirsel fonksiyonları değerlendirilir.
Video Defakografi: Bu tetkikte, hastaya anal yoldan röntgende görülebilen kontrastlı bir madde verilir. Hasta oturur pozisyonda görüntü alabilen bir röntgen cihazı kullanılır ve hastanın dışkılama sırasında röntgen görüntüleri alınır ve böylece kas hareketleri değerlendirilir. Bu işlemin bir benzeri MR cihazı ile de yapılabilir ancak bu işleme uygun MR cihazı çok az sayıda merkezde bulunmaktadır.
Kolonik geçiş zamanı: Bu işlemde hasta, içinde röntgende görülebilen küçük halkaların olduğu bir kapsül yutar. Genellikle, hasta Pazar günü kapsülü içtiyse, pazartesi, Çarşamba ve Cuma günlerinde röntgen çekilir. Genellikle, beşinci günde tüm halkalar atılmış olur. Eğer, 24 halkadan 6’sı (>%20) halen bağırsaklar içinde görülüyorsa bu normal olmayan patolojik bir durum olarak değerlendirilir. Eğer bu halkalar rektumda birikim gösteriyor ise pelvik taban çıkışında obstrüksiyondan şüphe edilir.
Balon ekspulsiyon (çıkarma) testi: Bu testte rektum içerisine küçük bir balon yerleştirilir ve suyla şişirilir. Hastanın bir oturağa veya tuvalete oturması istenir. Çoğu kişi balonu bir dakikadan daha kısa bir sürede çıkarabilir. Balonu çıkarmada zorluk yaşayan ya da başarısız olan hastada dışkılamada obstrüksiyondan (tıkanıklık) şüphe edilir.