Rektosel kalın barsağın son bölümü olan rektumun ön duvarının kadınlarda vajinaya doğru yaptığı cepleşmedir. Bu durumla çok sık karşılaşılır ancak genelde herhangi bir bulgu vermez. Pelvis içerisinde bulunan diğer organlar da vajene doğru cepleşebilir ve benzer sorunlara yol açabilir (mesanenin vajene doğru cepleşmesine sistosel, ince barsaklarınkine enterosel denilir).
Nedenleri
Rektosel genellikle rektumla vajenin arasında bulunan dokunun incelmesi ve pelvik taban kaslarının zayıflaması nedeniyle ortaya çıkar. Pelvik tabanın zayıflamasına neden olabilen etkenler;
- Normal doğum
- Normal doğum sırasında gelişen travma (vakum kullanılması, epizyotomi (vajina ile anüs arasında doğumun zor olması nedeniyle yapılan kesi) gibi)
- Kabızlık öyküsü
- Dışkılama sırasında aşırı ıkınma
- Jinekolojik (rahimin alınması gibi) veya rektum ameliyatları
Bulgular
Rektoseli küçük ise çoğu hastada herhangi bir bulgu ortaya çıkmaz. Ancak rektosel büyük olduğunda muayenede vajene doğru bir cepleşme olduğu dikkati çeker.
Rektum ile ilgili bulgular
- Dışkılamanın tamamlanmasında zorluk çekilmesi
- Cep içerisinde büyük abdestin kalması tam boşalmaya engel olur ve hasta tekrar tuvalete gitme ihtiyacı hisseder
- Dışkılamaya yardımcı olmak için vajen arka duvarına ve/veya rektum ile vejen arasındaki alana basınç uygulama ihtiyacı
- Gün içerisinde sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı
- Kabızlık
- Rektal ağrı
Vajen ile ilgili bulgular
Cinsel ilişki sırasında ağrı
Vajinal kanama
Vajen içerisinde dolgunluk hissi
Tanı
Genel cerrahlar gibi jinekologlar da bu hastalığın tanı ve tedavisinde eğitimlidirler. Rektosel genellikle rutin yapılan bir fizik muayene sırasında konulur. Ancak şiddetini ve ortaya çıkan bulgularla ilişkisini ortaya koyabilmek için bir takım testlerin yapılması gerekebilir. Konulan teşhisin doğrulanması için aşağıdaki test istenebilir:
- Defakografi: Rektum ve anal kanalı dışkılama sırasında gösteren özel bir röntgen filmidir. Bu test çok özelliklidir ve rektoselin büyüklüğünü, dışkılamada ne kadarının boşaltılabildiğini gösterir.
Tedavi Yöntemleri
Rektosel günlük yaşamı etkilemeye başladığında tedavi edilmelidir. Herhangi bir tedavi öncesinde, hekim bulguların sadece rektoselle mi ilgili olup olmadığını değerlendirir. Rektosel tedavisinde ameliyat ve ameliyat dışı yöntemler kullanılmaktadır. Çoğu bulgu şiddetine de bağlı olarak sıklıkla ameliyat edilmeksizin düzeltilebilir.
Cerrahi Dışı Tedaviler
Cerrahi dışı tedavide amaç günlük barsak alışkanlıklarının düzenlenmesi ve daha yumuşak büyük abdest çıkarılmasıdır. Konstipasyonun ve ıkınmanın önüne geçilmesiyle rektum daha kolay boşaltılır ve hastalığın ilerlemesi engellenir.
- Lifli gıdalardan zengin beslenmek ve ayrıca satılan lif desteği içeren ilaçlar (25-35 gram lif/gün)
- Bol su içilmesi (günde 6-8 bardak)
- Dışkılama sırasında aşırı ıkınmadan uzak durulması
- Dışkılama sırasında vajen arka duvarına bası uygulaması
- Kegel gibi pelvik taban egzersizler
- Biofeedback (rektumdaki hissiyat ile pelvik taban kaslarının kasılmasının iyileştirmeyi amaçlayan özel bir pelvik taban fizik tedavi şekli)
- Büyük abdesti yumuşatan ilaçlar
- Hormon tedavisi
Cerrahi Tedavi
Rektosellerin cerrahi tedavisi cerrahi dışı tedavilerden bir fayda sağlanamaz ise ve hastanın günlük yaşamı etkileniyorsa tercih edilmesi gereken bir yöntemdir. Cerrahi tedavi karından, rektumdan veya vajenden yapılabilir. Ameliyat yönteminde tercih rektoselin boyutuna ve sebep olduğu bulgulara bağlıdır. Cerrahinin amacı;
Rektoselde meydana gelen fazla dokunun ortadan kaldırılması,
Rektum ve vajen arasındaki duvarın çevre dokular ile ya da bir yama yardımıyla güçlendirilmesidir.
Cerrahi Sonrası Takip
Cerrahinin başarı oranı bulguların şiddetine ve süresine bağlıdır. Cerrahinin sebep olabileceği komplikasyonlar arasında kanama, enfeksiyon ve cinsel ilişki sırasında ağrıdır. Ayrıca Rektosel'in tekrarlama veya daha da kötüleşme ihtimali de vardır.